Ας γράψουμε ένα σονέτο...από τους μαθητές της Στ' Τάξης

Το σονέτο είναι ένα ποιητικό είδος που ακολουθεί μία σταθερή στιχουργική μορφή. Αποτελείται από 14 στίχους, γι’ αυτό συχνά αποκαλείται και δεκατετράστιχο. Εμφανίστηκε στην Ιταλία τον 13ο αιώνα και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Διακρίνονται δύο βασικές μορφές σονέτων: το ιταλικό και το αγγλικό. Το ιταλικό σονέτο, που είναι και το πιο καθιερωμένο, αποτελείται από δύο τετράστιχες και δύο τρίστιχες στροφές, ενώ το αγγλικό από τρεις τετράστιχες και ένα καταληκτικό δίστιχο.

Το ιταλικό σονέτο

Το ιταλικό σονέτο αποτελείται από ιαμβικούς ενδεκασύλλαβους στίχους οργανωμένους σε δύο τετράστιχες και δύο τρίστιχες στροφές. Χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος (οκτάβα - 2 τετράστιχα) που περιγράφει το πρόβλημα ακολουθείται από ένα εξάστιχο μέρος (2 τρίστιχα) που δίνει τη λύση^[1]. Τυπικά, ο ένατος στίχος δημιουργεί μια αλλαγή ή volta που σηματοδοτεί το πέρασμα από την πρόταση στη λύση. Ακόμη και σε σονέτα που δεν ακολουθούν αυστηρά αυτή τη μορφή προβλήματος/λύσης, στον ένατο στίχο σημειώνεται μια αλλαγή στον τόνο, τη διάθεση ή το ύφος του ποιήματος.

Ως προς την ομοιοκαταληξία, στα τετράστιχα αρχικά εμφανίστηκε η πλεχτή (ΑΒΑΒ ΑΒΑΒ)^[i] - rime incatenate, αλλά τελικά επικράτησε η σταυρωτή (ΑΒΒΑ ΑΒΒΑ) - rime incrociate. Στα τρίστιχα η ομοιοκαταληξία παρουσιάζει ποικίλους συνδυασμούς: ΓΔΓ ΔΓΔ, ΓΔΕ ΓΔΕ, ΓΓΔ ΕΕΔ. Η μεγαλύτερη ποικιλία στην ομοιοκαταληξία των δύο τρίστιχων ίσως οφείλεται στη μεγαλύτερη δυσκολία σε αυτά, είναι αναγκαία περισσότερη ελευθερία για την παρουσίαση της λύσης.^[1]

Ακολουθεί το σονέτο Πατρίδα^[2] του Λορέντζου Μαβίλη με ομοιοκαταληξία τύπου ΑΒΒΑ ΑΒΒΑ ΓΔΕ ΓΔΕ:

Πάλε ξυπνάει της άνοιξης τ’ αγέρι
στην πλάση μυστικής αγάπης γλύκα,
σα νύφ’ η γη, πόχει άμετρα άνθη προίκα
λάμπει ενώ σβηέται της αυγής τ’ αστέρι.

Πεταλούδες πετούν ταίρι με ταίρι,
εδώ βουίζει μέλισσα, εκεί σφήκα.
Τη φύση στην καλή της ώρα εβρήκα,
λαχταρίζει η ζωή σ’ όλα τα μέρη.

Κάθε μοσκοβολιά και κάθε χρώμα,
κάθε πουλιού κελάηδημα ξυπνάει
πόθο στα φυλλοκάρδια μου κι ελπίδα

να σου ξαναφιλήσω τ’ άγιο χώμα,
να ξαναϊδώ και το δικό σου Μάη,
όμορφή μου, καλή, γλυκιά πατρίδα.

Στα πλαίσια της ανάπτυξης του γραπτού λόγου και της γνωριμίας των μαθητών με τα διάφορα κειμενικά είδη  και με αφορμή το εισαγωγικό ποίημα-σονέτο του Άθου Δημουλά « Στο μουσείο» στο Βιβλίο του Μαθητή της Γλώσσας, 16^η ενότητα (Στ’ δημοτικού), οι μαθητές του σχολείου μας μεταμορφώθηκαν σε ποιητές και έγραψαν τα δικά τους Σονέτα:

Παράδειγμα γραμμένο στον πίνακα από όλους τους μαθητές της Στ΄τάξης:

Ουρανός

Ένας γαλανός ουρανός

που έχει ένα αστέρι

κίτρινο σαν το κασέρι

κυλάει με ορμή σαν ποταμός

Άσπρα πετάνε πουλιά

Φτάνουν ως το φεγγάρι

Αγκαλιάζονται σαν σαλιγκάρι

Και καθρεφτίζονται στου ουρανού τα γυαλιά.

Ένας ολόλαμπρος ήλιος

του Δία ο γιος

κυβερνάει τους πλανήτες

φωτεινός και πλούσιος

πετάει πολύχρωμες σαΐτες

που εξαπλώνονται σαν ιός.

Τα παιδιά χωρίστηκαν σε δυάδες και τριάδες και γράψανε τα δικά τους σονέτα!!!

                                               ΠΟΛΛΑ ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ!!

 Από τους μαθητές: Λεώνη Ταξίδου, Στέλιο Καπουργιανίδη και Στέφανο Θεοδωρίδη                                             

Θάλασσα

Ένας άσπρος γλάρος

και άρχοντας τρανός

που είναι  γαλανός

λάμπει σαν χρυσός φάρος

Τα μεγάλα  ψάρια

που είναι και πολύ αφράτα

ταξιδεύουν σαν φρεγάτα

ψάχνοντας για στεριά.

Κάτι όμορφα παιδιά

που παίζουν ξέγνοιαστα στην αμμουδιά

και φυσά το δειλινό αεράκι

για μια αξέχαστη βραδιά

πάρτε και το φιλαράκι

το καλοκαιράκι έχει καρδιά.

Από τους μαθητές: Παναγιώτη Τζιβανόπουλο και Γιώργο Λάζο

Ελλάδα

Ζούμε στην Ελλάδα

που έχει μια σημαία

μπλε και πολύ ωραία

και κάθε μέρα έχει λιακάδα

Τα μεγάλα νησιά

έχουν πολλά παγκάκια

όπου πίνεις ποτά με πολλά παγάκια

και υπέροχα κόκκινα και λευκά κρασιά

Εδώ υπάρχουν μουσεία

και ωραία ξενοδοχεία

που σχηματίζουν μια τριάδα

όλοι κάνουν φασαρία

και μια αγελάδα

μοιάζει με σωστή κυρία.

Από τις μαθήτριες: Μαρία Δαμιανού και Εριόνα Λόρας

Μόδα

Έχω ένα τρέντι παντελόνι

και ένα ροζ μπλουζάκι

που φοριέται με μπουστάκι

με ένα κυματιστό κορδόνι

Φοράω καθημερινά τακούνια

με μια γούνινη ζακέτα

μοιράζω δώρα σε πακέτα

με μια μπλούζα που έχει πιρούνια

Το καλοκαίρι είναι στη μόδα το σορτσάκι

όμως τις περισσότερες φορές φοράω φορεματάκι

με μοδάτα παπούτσια

Με ένα τέλειο φουλαράκι

και ένα γυαλιστερό στη μύτη σκουλαρίκι

αποτελειώνουν το όλο αυτό ωραίο συνολάκι.

Από τις μαθήτριες: Μαρία Σελιμάι και Ευδοξία Δαμιανού

Το σχολείο

Νωρίς στο σχολείο

σακίδιο στην πλάτη

με χρώμα σαν στάχτη

αγκαλιά μ ένα βιβλίο

Βγαίνω στο χορτάρι

τρώω το κολατσιό

που τόσο νοσταλγώ

και συναντώ τον Άρη

Πρώτα το κρυφτό

μετά κυνηγητό

και κουτουλώ σε ένα δέντρο

πέφτω και πονώ

βρίσκω έναν γιατρό

και την μαμά μου συναντώ

Από την μαθήτρια: Λεώνη ταξίδου

Φιλία

Φίλους έχω πολλούς

όποτε μαζί τους βγώ θα βγω πάντα διασκεδάζω

ποτέ δεν τους φωνάζω

τους μεγάλους και τους μικρούς

Μου κάνουν όλα τα χατίρια

και εγώ δεν θέλω να τους χάσω

ούτε τα παπούτσια τους να χαλάσω

θα μου δώσουν και όλα τους τα ποτήρια

Ποτέ δεν θα μαλώσουμε

μαζί θα μεγαλώσουμε

πάντα με βοηθάνε

δίχως τον χρόνο μας να σκορπούμε

ποτέ αυτοί δεν θα πονάνε

όλοι μαζί για εκδρομή θα ξεκινούμε.

Από τους μαθητές: Μάρκο Πρίφτι και Ασημίδη Βασίλη

Ποδόσφαιρο τρελό

Ο Ρονάλντο έχει τη μπάλα

τη στέλνει στον Μέσι που κάνει τρίπλες

και τρώει δίπλες

με κόλπα μεγάλα

Ο Σουάρες είναι στον πάγκο

ο Νειμάρ πέφτει

πίνει νέφτι

τρώγοντας μάγκο

Την παίρνει ο Ρούνει με το κεφάλι

την χάνει όμως και πάλι

αποτυγχάνει στο γκολ

και φωνάζουν της ομάδας οι φίλοι

σηκώνοντας ψηλά τα κασκόλ

δίνοντας ο ένας στον άλλο φιλί.

                                                      

            Από τους μαθητές: Δερμιτζάκη Αντώνη και Σίμου Νίκο

Ζώα

Ένας μεγάλος καρχαρίας

τρώει ένα μικρό ψάρι

που τρέχει πίσω από ένα σαλιγκάρι

και τους τρυπάει ένας ξιφίας

Δυο όμορφα πουλιά

στούκαραν σε ένα δέντρο

ακριβώς πάνω στο κέντρο

και έσπασαν τα κλαδιά

Ένα βασιλικό λιοντάρι

κοιτούσε επίμονα το φεγγάρι

που ήταν γαλανό

και τον πλανήτη Άρη

Τρώγοντας το βραδινό

και ακούει από την θάλασσα ένα άγριο καλαμάρι.

            Από τις μαθήτριες: Χριστίνα Νεοφυτίδου και Δέσποινα Δημητριάδου

Άνοιξη

Πολύχρωμα ανθίζουν λουλούδια

μέσα τους ζουν γλυκές πεταλούδες

κόκκινες σαν αλεπούδες

και στην πλάση χαρίζουν τραγούδια

Το Πάσχα κλείνουν τα σχολεία

ετοιμαζόμαστε να τσουγκρίσουμε

και να γιορτάσουμε

όπως το καλοκαίρι στην παραλία

Η άνοιξη η πιο ωραία εποχή

δίνει στον χρόνο όλη της την συμμετοχή

με λαγουδάκια και πολύχρωμα λουλουδάκια

είναι δύσκολο να έχεις απ αυτήν αποχή

γι αυτό εμείς δυο φιλαράκια

γεμίζουμε στιχάκια την δική μας περιοχή